عالی قاپو کاخی است در ضلع غربی میدان نقش جهان.روزگاری به عنوان دروازه برای ورود به دولتخانه صفوی ساخته شد و سپس به عنوان یک کاخ تکامل یافت.در حقیقت به مثابه یک ورودی بزرگ و با شکوه میدان امام را به مجموعه دولتخانه و عماراتی مانند رکیب خانه، جبه خانه، تالار تیموری، تالار طویله، تالار سرپوشیده و کاخ چهلستون و دیگر عمارات مربوط می کرده است.
کاخ عالی قاپو که نمونه منحصر به فردی از معماری کاخ های عهد صفوی است، در اوایل قرن یازدهم هجری ( بین سالهای ۹۷۱ تا ۹۷۷ خورشیدی ) پس از انتقال پایتخت از قزوین به اصفهان به فرمان شاه عباس اول در اصفهان ساخته شد و شاه صفوی سفرا و شخصیت های عالیقدر را در عالی قاپو به حضور میپذیرفته است. این کاخ دارای 6 طبقه است که هر طبقه تزیینات مخصوص دارد.
کاخ عالی قاپو طی ۵ مرحله معماری و در زمان جانشینان شاه عباس اول بخصوص شاه عباس دوم و شاه سلیمان بین ۷۰ تا ۱۰۰ سال ادامه و تکمیل یافت.
ارتفاع آن ۴۸ متر است و با راه پله‌های مارپیچ می‌توان به هر طبقه رسید.بنای عالی قاپو با ارتفاعی حدود ۴۸ متر تا کف بازار بلندترین کاخ چند طبقه تا چند دهه اخیر در شهر اصفهان بوده‌است.
ویژگی جالب این کاخ از نمای بیرونی این است هر سو نمایی متفاوت دارد به طوری که از جلو بنا از میدان نقش جهان ۲ طبقه از پشت ساختمان ۵ طبقه، از طرفین بنا ۳ طبقه و با احتساب طبقه همکف بعنوان اولین طبقه، در کل ۶ طبقه می‌باشد.
با عبور از درب ورودی از فضایی می گذریم که گنبدی بسیار زیبا بر فراز آن قرار دارد که به عنوان یکی از زیبا ترین الگوهای نقوش اسلیمی و ختایی است.دیگر ویژگی جالب این کاخ این است که با قرار گرفتن در یکی از کنج های این فضا و ادا نمودن کلمه ای،فردی که در کنج متقارن قرار گرفته صدا را به مراتب شفافتر و بلند تر می شنود که این خود یکی از ویژگیهای اکوستیکی این فضاست که در بدو ورود نظرهر بیننده را به خود جلب می نماید.
در طبقه سوم، ایوان بزرگی است که بر ۱۸ ستون بلند و رفیع و استوار است. این ستون ها در آن زمان پوشیده از آئینه بوده و سقفی با صفحات بزرگ که با نقاشی ها و آلت های چوبی تزئین شده بودند بر فراز آن قرار گرفته است. در وسط این ایوان حوض زیبائی از مرمر و مس وجود دارد که قرینه آن در تزئینات زیر سقف انعکاس یافته است.از این ایوان می توان منظره بسیار خوبی از میدان نقش جهان و شکوه آن را مشاهده کرد.
در پشت این ایوان تالار بزرگی است با اتاق ها و طاق های بسیار که نقاشی های زیبائی بر دیوارهای آن مشاهده می شود.اکثر جهانگردان و سیاحان خارجی و همچنین نمایندگان کشورهای مختلف این تالار را به منزله جایگاهی دانسته اند که از آن مسابقات مختلف و بازی های معمول آن عصر مثل چوگان بازی و غیره را تماشا می کرده اند.از ایوان کوچکی که پشت این تالار است گنبد زیبا و ساده توحید خانه نمایان است. در دوران صفویه در شب های جمعه گنبد محل تجمع صوفیان و دراویش بود.از ایوان کوچکی که پشت این تالار است گنبد زیبا و ساده توحید خانه نمایان است که در دوران صفویه در شب های جمعه محل تجمع صوفیان و دراویش بود.
یکی دیگر از زیباترین فضاهای موجود در این کاخ، تالار واقع در طبقه ششم است.در این طبقه علاوه بر مینیاتورهای اثر هنرمند معروف عصر صفوی رضا عباسی ، گچبری های که به شکل انواع جام و صراحی در دیوار تعبیه شده وجو دارد. این تالار معروف به “اتاق موسیقی” یا “اتاق صوت” است.
در این قسمت از کاخ ، این اشکال علاوه بر نمایش زیبائی و خلاقیت و ابتکار هنرمندان گچکار برای این بوده که انعکاس های نغمه های نوازندگان و اساتید موسیقی به وسیله این اشکال مجوف گرفته شود و صداها طبیعی و بدون انعکاس به گوش برسند.
به طور کلی بنای عالی قاپو به عنوان یک بنای تشریفاتی خوش ساخت و زیبا دستاورد دیگری است از هنر معماری دوران صفویه که از فراز آن منظره شهر باستانی اصفهان و تغییر و تحول ۱۰۰۰ ساله آن به خوبی نمایان است.
سخن اصفهان ادوایزر:
-برای رسیدن به طبقات بالای این بنا باید پله های زیادی را طی کرد،لذا بازدید برای افراد کهنسال شاید سخت باشد.
-عکس گرفتن در ایوان این بنا را به هیچ وجه از دست ندهید.
-این بنا در طول سال های عمرش بسیار صدمه دیده است ،از شما دوستان میخواهیم در هنگام بازدید در حفظ و نگهداری آن کوشا باشید.
-به هیچ عنوان بازدید از تالار موسیقی را از دست ندهید.
-به علت پله های مارپیچ و باریک بازدید از این بنا را به ایام پرازدحام موکول نکنید.
آدرس:میدان نقش جهان-ضلع غربی میدان
