چهلستون

اصفهان شهری است که در جهان با عناوین مختلف شناخته می شود.سبک معماری،سبک موسیقی،شهر صنایع دستی و………یکی از شهرت های اصفهان در گذشته که اکنون نامی از آن نیست شهری با باغ های فراوان و خوش آب و هوا بوده است تا آنجا که ناصرخسرو قبادیانی سفرنامه نویس مشهور که دوسال پس از حمله ویرانگر طغرل سلجوقی وارد اصفهان شد و اوضاع شهر پس از ساخت دوباره شهر بهبود نسبی یافته بود می گوید:

[اصفهان] شهری است بر هامون نهاده،آب و هوایی خوش دارد و هر جا که ده گز چاه فرو برند، آبی سرد و خوش بیرون آید و شهر دیواری حصین بلند دارد در شهر جویهای آب روان و بناهای نیکو و مرتفع و در میان شهر مسجد آدینه بزرگ نیکو و بارویِ شهر را گفتند سه فرسنگ و نیم است.

کاخ چهلستون یکی از باغ های سلطنتی به جا مانده عصر صفوی است که از ویرانی نجات یافته.

یکی از برنامه‌های شهری دوره شاه‌ عباس اول و پس‌ از انتخاب شهر اصفهان به‌ عنوان پایتخت در سال۱۰۰۷ هجری قمری، احداث خیابان زیبا و طویل چهارباغ و باغ‌های متعدد پیرامون آن بود. پی‌درپی بودن باغ‌ها که یادآور مفهوم “باغ اندر باغ” هستند، چون باغ خرگاه، باغ بلبل، باغ هشت‌ بهشت، باغ فتح‌آباد، باغ کاج، باغ نسترن، باغ خلعت، باغ انگورستان و سایر باغ‌ها، از جمله اصول طرح‌اندازی شهر اصفهان محسوب می‌شد. امروزه به‌ جز باغ هشت‌ بهشت و باغ چهل‌ستون، سایر باغ‌ها از بین رفته‌اند و تنها نامی از آن‌ها باقی است.

با انتخاب اصفهان به پایتختی و گسترش شهر به‌ طرف جنوب و احداث میدان امام، استقرار کاخ‌های شاهی به‌ وسیله شیخ بهائی پایه‌ریزی شد. انتخاب فضائی وسیع در مجموعه‌ای که در آن روزگار (دولت‌خانه) نامیده می‌شد و بررسی‌هایی که برای آینده صورت می‌گرفت، تماماً حکایت از ذوق و استعداد و خلاقیت شیخ بهائی دانشمند بلندآوازه دوره صفوی دارد. مجموعه کاخ‌هایی که شروع آن‌ها (عالی‌قاپو) بود تا میدان اصلی و مرکزی چهارباغ عباسی ادامه داشت. در این محوطه بزرگ که چند کاخ سلطنتی نیز مستقر بود، عماراتی مانند تالار اشرف، جبه‌خانه، رکیب خانه، کشیک‌خانه، تالار طویله، کاخ هشت‌بهشت، توحید خانه، و برخی عمارت‌های دیگر ساخته شد.

این بنای تاریخی در سال ۱۵۰۷ هجری قمری یعنی در زمان حکومت شاه عباس اول صفوی تاسیس شد. پس از آن در زمان سلطنت شاه عباس دوم صفوی ، ساختمان آن تکمیل و در ساختمان مرکزی این عمارت تغییراتی کلی اعمال شد و تالار آیینه، تالار ۱۸ ستون، دو اتاق بزرگ شمالی و جنوبی تالار آینه، حوض بزرگ مقابل تالار، ایوان های طرفین سالن پادشاهی و آینه کاری و کاشی کاری دیوارها و سقف ها افزوده شد. تالارهای وسیع کاخ در دوره شاه عباس دوم، محل پذیرایی های رسمی کشور بود.

آثار پراکنده‌ای از دوران صفویه مانند سردر «مسجد قطبیه» و سردرهای «زاویه درب کوشک» آثاری از «مسجد درب جوباره» یا «پیر پینه‌دوز» و «مسجد آقاسی» که بر دیوارهای ضلع غربی و جنوبی باغ نصب شده‌است.همچنین سنگ شیرها و مجسمه‌های سنگی اطراف حوض و داخل باغچه‌ها تنها آثاری است که از دو قصر باشکوه دیگر صفویه یعنی آئینه خانه و عمارت سرپوشیده باقی‌مانده و به این محل منتقل شده‌است.

ایوان کاخ چهل ستون شامل دو بخش می باشد، بخش اول آن تالاری است که بر ۱۸ ستون چوبی قرار گرفته است و چهار ستون میانی نیز بروی چهار شیر سنگی قرار گرفته که از آنها آب فوران کرده و داخل حوض مرمری تالار می ریزد. بخش دوم کاخ، تالار آیینه است که بر روی دو ستون قرار گرفته و با آیینه کاری بسیار وسیع و زیبا مزین شده است.این ستون های عظیم هریک از تنه درخت چنار است.

تالار مرکزی کاخ چهل ستون ، اختصاص به مهمانان خارجی و نیز شخصیت های سایر کشورها دارد و حاوی نقاشی هایی می باشد که اتفاقات و وقایع دوران های مختلف را به نمایش می گذارد. این نقاشی های بسیار زیبا متعلق به هنرمند زمان صفوی، رضا عباسی می باشد که به سبک مینیاتوری ایرانی، دیوار تالارهای کاخ را تزئین کرده است.در دو طرف تالار ستون‌دار، اتاق‌هایی است که در حال حاضر برای نمایشگاه‌های فصلی مورداستفاده قرار می‌گیرند. این اتاق‌ها نیز شامل نقاشی‌هایی است که برخی از آن‌ها شاهکار مسلم نقاشی محسوب می‌شوند. بیشتر این نقاشی‌ها در زمان حکومت ظل‌السلطان زیر لایه‌ای از گچ پنهان‌شده بود که با کمک کارشناسان و متخصصان از زیر گچ بیرون آمده و مرمت‌ شده‌اند.